در این مطلب صرفا به مطالعه ساختار زایلن و ایزومرهای آن پرداخته شده است.
زایلن یا دی متیل بنزن یک مایع بی رنگ بسیار قابل اشتعال با فرمول شیمیایی (CH3)2C6H4 است. همانطور که از نام دی متیل بنزن پیداست، این ترکیبی است که در آن حلقه بنزن با ۲ گروه متیل جایگزین شده است.
زایلن اولین بار توسط یک شیمیدان فرانسوی به نام آگوست کاهورز از یک ماده تشکیل دهنده قیر چوب کشف شد. این ترکیب، به صورت صنعتی از واکنش متیلاسیون تولوئن و بنزن تولید می شود. علاوه بر این، از فرآیند رفرمینگ کاتالیزوری و کربن‌سازی زغال‌سنگ بدست می آید. در ادامه به توضیح مفصل ساختار زایلن خواهیم پرداخت. همراه ایران مول باشید.
ایزومرهای زایلن | ساختار زایلن
سه ایزومر برای زایلن ارتو زایلن، متا زایلن و پارا زایلن در طبیعت وجود دارد.
علت نامگذاری : ارتو زایلن ۱، ۲ دی متیل بنزن است که در اینجا گروه های متیل در موقعیت های ارتو حلقه بنزن جایگزین می شوند.
متا زایلن ۱، ۳ دی متیل بنزن است که در آن گروه های متیل در موقعیت متا بنزن جایگزین می شوند.
پارا تولوئن با نام ۱، ۴ دی متیل بنزن که در آن گروه های متیل در موقعیت پارا حلقه بنزن جایگزین می شوند.
سه ایزومر ذکر شده دارای فرمول شیمیایی یکسان C8H10 هستند.
مخلوط زایلن
مخلوط زایلن عمدتاً به عنوان حلال استفاده می شود. کمی چرب است و بوی شیرینی دارد. زایلن مخلوط حاوی زایلن و همچنین اتیل بنزن است.
کاربرد و موارد استفاده از مخلوط زایلین عبارتند از :
- به عنوان یک حلال در ساخت بسیاری از مواد شیمیایی، اسپری ها، پوشش ها و چسب ها و به عنوان یک ماده در سوخت هواپیما و انواع بنزین استفاده می شود.
- به عنوان ماده اولیه برای تولید پلیمرهای مختلف استفاده می شود.
- بنزین حاوی ۱ و ۶ درصد زایلن است.
- در رنگ همراه با تولوئن نیز وجود دارد.
- به طور طبیعی در نفت همراه با بنزن، اتیل بنزن و تولوئن یافت می شود.
خواص
وزن مولکولی زایلن ۱۰۶٫۱۶ گرم در مول با چگالی ۰٫۸۶۴ گرم در میلی لیتر است. نقطه جوش و نقطه ذوب زایلن ۱۳۸٫۵ درجه سانتیگراد و -۴۷٫۴ درجه سانتیگراد است.
فرمول زایلن | ساختار زایلن
فرمول شیمیایی زایلن C8H10 است.
ساختار زایلن
عوارض جانبی زایلن
استفاده از زایلن
- پارا زایلن برای تولید اسید ترفتالیک و دی متیل ترفتالات ها و این دو برای تولید PET (پلی اتیلن ترفتالات) استفاده می شود.
- Orthoxylene برای تهیه انیدرید فتالیک استفاده می شود.
- یک عامل پاک کننده عالی است.
- برای حذف پارافین از لام های خشک شده میکروسکوپ قبل از رنگ آمیزی استفاده شده است.
- به عنوان حلال در صنایع چاپ، چرم و لاستیک استفاده می شود.
- به عنوان یک عامل تمیز کننده در قطعات فولادی و الکترونیکی مانند ویفرهای سیلیکونی استفاده می شود.
- به عنوان یک حلال در رنگ استفاده زیادی می شود. زیرا در از بین بردن رنگ های قدیمی از سطوح عالی است.
- به عنوان جایگزینی برای سایر عوامل رقیق کننده رنگ مانند تولوئن استفاده می شود. این به این دلیل است که زایلن در مقایسه با تولوئن تبخیر نمی شود.
- در کاربردهای پزشکی عمدتاً در زمینه دندانپزشکی استفاده می شود.
- به عنوان روان کننده در بسیاری از بخش ها استفاده می شود.
- یکی از اجزای اصلی در روان کننده های نفتی، رقیق کننده های مو، واکس ها، چسب ها، بنزین، تنباکو، پولیش ها و غیره است.
- برای کاهش دمای مخازن واکنش مورد استفاده در آزمایشگاه از زایلن استفاده می شود.
سوالات متداول
زایلن به چه معناست؟
زایلن یک هیدروکربن آروماتیک مایع بی رنگ بسیار قابل اشتعال با کاربردهای صنعتی بسیار مهم است.
چگالی زایلن چیست؟
چگالی زایلن ۰٫۸۶۴ گرم در میلی لیتر است.
نام رایج ۱، ۴ دی متیل بنزن چیست؟
پارا زایلن یا p-xylene نام رایج ۱، ۴ دی متیل بنزن است.
نقطه اشتعال زایلن چیست؟
32 درجه سانتیگراد. دمایی است که در آن یک ماده می تواند به راحتی از طریق استنشاق یا بلع به بدن جذب شود.
فرمول زایلن چیست؟
فرمول زایلن (CH3)2C6H4 است.
نقطه جوش O-xylene چیست؟
نقطه جوش o-xylene 144 درجه سانتیگراد است